Kabinet moet investeren in arbeidsmarkt in reactie op ongelijkheid

Kabinet moet investeren in arbeidsmarkt in reactie op ongelijkheid*

Door Aart van der Gaag, boegbeeld van het project ‘Op naar de 100.000 banen’

Het lezenswaardige rapport ‘Eigentijdse ongelijkheid’ van het SCP trekt opmerkelijke conclusies over de ongelijkheid in Nederland.

Bekijk ook de infographic bij dit rapport.

Maar rapporten, zelfs van het eerbiedwaardige instituut SCP, veranderen de wereld niet. Het is aan de versnipperde politiek om maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat de ongelijkheid weer gaat afnemen. We waren toch altijd dat egalitaire polderlandje?

Mijn duit in het zakje is de aandacht voor werk.

De ongelijkheid in de samenleving neemt af als meer mensen goed en betaald werk vinden. Daar is een toekomstgerichte arbeidsmarktaanpak voor nodig. En de Banenafspraak bewijst dat het kan. Er zijn inmiddels meer dan 80.000 mensen met een beperking aan het werk gekomen. Weliswaar met krakkemikkige en complexe regelingen. Maar desondanks is het gelukt om, zoals toenmalige staatssecretaris Jetta Klijnsma zei, ‘mensen die echt altijd achteraan stonden, naar de arbeidsmarkt te brengen’.

Mensen uit de Banenafspraak zie je overal. Ze werken bij bedrijven, in het onderwijs, in de gezondheidszorg, en tot volle tevredenheid van hunzelf en hun werkgevers. Ze doen weer mee, zonder etiket, en verdienen in ieder geval het minimumloon en soms meer.

Het instrumentarium dat binnen de Banenafspraak voorhanden is, met name loonkostensubsidie, jobcoaching en de no-riskpolis, zou voor veel grotere groepen kunnen werken.

En dat loont.

Ik geloof in de heilzame werking van goed en goed betaald werk. Goed betaald door hoger minimumloon, goed betaald door ‘werken moet lonen’, dus mensen die aan de slag gaan moeten er echt beter van worden (en geen armoedeval bij verlies van toeslagen is een voorwaarde). Maar werk is zoveel meer dan inkomen alleen. Het biedt structuur in je dag, kans op netwerk en meer contacten, plezier of chagrijn, in ieder geval weer emoties die ergens op gericht zijn, contact met collega’s.

Goed werk dus. Geen uitbuiting, geen slechte arbeidsomstandigheden. Het liefst natuurlijk leuk en zinvol. We hebben een schrijnend gebrek aan mensen die zeer zinvol bezig kunnen zijn: in de techniek of in de zorg. Allemaal werk waar je na een dag werken met een goed gevoel naar huis kan.

Maar… de overheid investeert veel te weinig in mensen met nu uitzichtloze posities. Het nieuwe politiek denken lijkt compenseren te zijn in plaats van investeren. Maar compenseren is mensen een vis geven als ze honger hebben, investeren is ze een hengel bieden.

Compensaties kunnen nodig zijn in acute situaties, maar het is doorgeslagen. Hebben we eerst in de COVID-periode elke tattooshop en lifecoach (waar er veel te veel van zijn) gered en horecabedrijven die toch al op omvallen stonden… Nu compenseren we zelfs studenten, die een paar jaar wat minder kregen dan de nieuwe instroom nu. Terwijl onderzoek aangaf dat de instroom, ook uit lagere inkomensgroepen, door het nieuwe studiefinacieringssysteem niet anders werd.

Wat raar dan als VNO-NCW het voorstel doet om nog 100.000 extra mensen op te pakken, door instrumenten als loonkostensubsidie en jobcoaching uit te breiden, het ministerie antwoordt dat het een leuk plan is, maar er geen geld voor is. Er is overal geld voor: voor compensaties, voor STAP cursussen waarmee je lifecoach kan worden, maar niet voor investeren in mensen uit bredere handicapgroepen, uit kansloze uitkeringssituaties?

Investeren in mensen levert aantoonbaar ook weer op. Dan geven we mensen die spreekwoordelijke hengel. Niet alleen doen de mensen weer mee (en betalen ze belasting), maar we krijgen er ook weer een gelijkere samenleving door.

Daarom kabinet: doe eindelijk weer eens iets toekomstgerichts op de arbeidsmarkt. Pak deze kans op en zet iets neer waar we allemaal weer eens positief kunnen over kunnen zijn, want in tegenstelling tot klimaat of stikstof, kent dit onderwerp geen tegenstanders.

De Banenafspraak bewijst dat deze aanpak werkt. Iedereen vindt het positief dat mensen met arbeidsbeperking ook meedoen. De aanpak van onderaf leidt tot resultaat. De politiek kan weliswaar geen banen scheppen, maar wel de faciliteiten creëren waardoor veel meer mensen aan het werk kunnen. Trouwens, het zal ook nog een beetje helpen bij het bestrijden van de arbeidsmarktkrapte.

Kortom, wat houdt jullie tegen?

*Deze column is eerder geplaatst op Op naar de 100.000 banen en in overleg ook gepubliceerd op FlexNieuws.nl

Lees ook:
Blog Aart van der Gaag: Waar is het werkelijke benul van de arbeidsmarkt?
SCP: Krappe arbeidsmarkt vraagt om meer mensgerichte oplossingen