Belastingdienst maakt een einde aan de modelovereenkomst ‘vrije vervanging’

Per 1 januari 2024 vervalt de goedkeuring van de modelovereenkomst ‘vrije vervanging’. Het argument dat een zzp’er zijn werk zomaar door iemand anders kan laten uitvoeren, is namelijk niet meer genoeg om schijnzelfstandigheid uit te sluiten.

Door Claartje Vogel, redacteur

Brancheorganisaties, opdrachtgevers en opdrachtnemers die werken met de modelovereenkomst ‘vrije vervanging’ moeten aan de slag. Ze moeten voor het eind van dit jaar hun arbeidsrelatie beoordelen en een nieuwe overeenkomst sluiten. Doen ze dat niet, dan lopen ze risico dat ze zich schuldig maken aan schijnzelfstandigheid.

Vrije vervanging en Deliveroo
Op dit moment bestaan er nog modelovereenkomsten waarbij zogenaamde ‘vrije vervanging’ leidend is in de beoordeling van de arbeidsrelatie. Dat wil zeggen dat een zzp’er die zijn werk zomaar door een ander kan laten uitvoeren, geen schijnzelfstandige is. Daar komt een einde aan, schrijft De Belastingdienst.

De goedkeuring van dit soort overeenkomsten vervalt per 1 januari 2024. Dat is het gevolg van de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Deliveroo. De rechter besloot dat de fietskoeriers van maaltijdbezorg-app Deliveroo op basis van een arbeidsovereenkomst werkten en geen zelfstandigen waren. Dat zij een willekeurige andere koerier de maaltijden konden laten bezorgen, veranderde daar niets aan.

Lees hier meer over de zaak Deliveroo

De Hoge Raad oordeelde dat enkel ‘vrije vervanging’ een dienstbetrekking niet uitsluit. Of sprake is van een arbeidsovereenkomst hangt af van alle omstandigheden, stond in de uitspraak.

Modelovereenkomsten onbruikbaar
De modelovereenkomsten ‘vrije vervanging’ zijn daardoor onbruikbaar. Er bestaan meerdere modelovereenkomsten die uitsluitend op deze grond berusten, onder andere van werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland, FNV Zelfstandigen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Het is niet bekend hoeveel opdrachtgevers en zzp’ers met deze contracten werken.

Heb je ooit een modelovereenkomst vrije vervanging ter goedkeuring aan de Belastingdienst voorgelegd? Dan krijg je uiterlijk 1 oktober een brief waarin staat dat de goedkeuring in januari vervalt.

Modelovereenkomsten en naheffingen
Een modelovereenkomst is een door de Belastingdienst goedgekeurd contract. Er staan afspraken in over de werkrelatie tussen zzp’ers en hun opdrachtgevers. Als zij in de praktijk werken volgens die afspraken, weten ze zeker dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid. Zolang betrokken partijen conform deze overeenkomst werken hoeven zij zich geen zorgen te maken over naheffingen.

Op dit moment hebben ondernemers niet veel te vrezen. Al vanaf het begin van de Wet DBA is de handhaving opgeschort. Het moratorium is wel milder geworden, maar het duurt nog tot 1 januari 2025 voordat het volledig wordt afgeschaft. Tot die tijd legt de Belastingdienst geen naheffingsaanslagen of correctieverplichtingen op, behalve bij ‘kwaadwillendheid’.